ایرباس و ایرفرانس روز دوشنبه از اتهامات مربوط به قتل غیرعمد توسط دادگاه فرانسوی به دلیل نقش آنها در سانحه سقوط هواپیمای ریو به پاریس در سال 2009 که در اقیانوس اطلس سقوط کرد و همه 228 سرنشین هواپیما کشته شدند، تبرئه شدند.

این حکم برای خانواده‌های قربانیان که بیش از یک دهه برای محاکمه ایرباس، سازنده هواپیما و ایرفرانس، شرکت هواپیمایی اصلی فرانسه، مبارزه کرده بودند، ناامیدکننده‌ای تلخ بود.

اما این حکم تعجب آور نبود. دادستان ها در پایان محاکمه، پس از بررسی همه شواهد، گفته بودند که به دنبال محکومیت نخواهند بود و دلیل آن این بود که شواهد کافی برای مسئولیت کیفری شرکت ها وجود ندارد.

این تصمیم خانواده های قربانیان را ناامید و خشمگین کرد. در این محاکمه که بین اکتبر و دسامبر سال گذشته برگزار شد، برخی از آنها پس از اعلام نتایج تحقیقات خود توسط دادستان، با عصبانیت از دادگاه خارج شدند.

هر دو شرکت بارها تاکید کرده بودند که مسئولیت این حادثه که مرگبارترین حادثه در تاریخ ایرفرانس بود، بر عهده آنها نیست. هیچ یک از مدیران یا مدیران مجری محاکمه نشدند و ایرباس و ایرفرانس هر کدام با جریمه 225000 یورویی یا حدود 218300 دلار روبرو بودند که در مقایسه با نتایج نهایی آنها رقم ناچیز است. خانواده های قربانیان قبلاً غرامت مالی دریافت کرده اند.

اما حکم مجرمیت این احتمال را داشت که به اعتبار دو وزنه سنگین هوانوردی آسیب جدی وارد کند. مدیران ارشد ایرباس و ایرفرانس که در ماه اکتبر در آغاز رسیدگی به پرونده شهادت دادند، با عصبانیت برخی از شاکیان با فریادهای «شرمنده!» مورد انتقاد قرار گرفتند.

این هواپیما در 1 ژوئن 2009 سقوط کرد، زمانی که پرواز 447 ایرفرانس، یک ایرباس A330، چند ساعت پس از ترک ریودوژانیرو به مقصد پاریس در یک طوفان رعد و برق شبانه گرفتار شد. بلورهای یخ حسگرهای سرعت هوای هواپیما را پرتاب کردند و خلبان خودکار آن قطع شد.

بازرسان بعداً متوجه شدند که خلبانان گیج شده این پرواز با رگبار آلارم ها و داده های متناقض از ابزارهای موجود در کابین خلبان مواجه شده اند. در دوره‌ای که حتی پنج دقیقه هم طول نکشید، آن‌ها تلاش کردند تا کنترل هواپیما را به دست بگیرند، زیرا هواپیما در حال توقف، سقوط آزاد و برخورد شدید به اقیانوس بین برزیل و غرب آفریقا بود.

هیچ یک از 216 مسافر و 12 خدمه جان سالم به در نبردند. قربانیان شامل رقصندگان، پزشکان، مهندسان و مدیران از کشورهای سراسر اروپا و همچنین از آفریقا، آسیا، کانادا، آمریکای جنوبی و ایالات متحده بودند. برخی در سفرهای کاری و برخی دیگر در تعطیلات بودند. هشت نفر بچه بودند.

جعبه های سیاه ناشی از سقوط تنها دو سال بعد و پس از قرار گرفتن در عمق بیش از 10000 فوتی از کف اقیانوس بازیابی شدند.

در سال 2019، پس از سال‌ها تحقیقات پیچیده و دوئل‌های گزارش‌های کارشناسی، قضات رسیدگی کننده به تحقیقات در فرانسه، سقوط هواپیما را عمدتاً به خطای خلبان نسبت دادند و تصمیم گرفتند پرونده ایرباس و ایرفرانس را رد کنند. اما یک دادگاه فرانسوی در سال 2021 این تصمیم را رد کرد و به این دو شرکت دستور داد محاکمه شوند.

شاکیان ایرفرانس را متهم کرده بودند که خلبانان خود را به اندازه کافی آموزش نمی دهد که چگونه در هنگام نقص سنسورهای سرعت هوا واکنش نشان دهند. آنها همچنین ایرباس را متهم کرده بودند که در صورت خرابی سنسورهای درگیر، که به لوله‌های پیتوت معروف هستند، ایرباس را به دست کم گرفتن تهدیدی برای ایمنی دست‌کم می‌گیرد – سیلندرهای کوچکی که خارج از بدنه هواپیما قرار دارند تا سرعت هوا را محاسبه کنند.

لوله‌های پیتوت به دلیل یخبندان در سایر پروازها قبل از سقوط خراب شده بود و ایرباس متهم شد که فوراً به خطوط هوایی و خدمه آنها در مورد مشکل اطلاع نداده است. این حسگرها در هواپیماهای ایرباس در سراسر جهان پس از حادثه تعویض شدند.

گروهی از کارشناسان – خلبانان، افسران پلیس، مقامات ترافیک هوایی و سایر متخصصان هوانوردی – در طی دو ماه شهادت دادند و عمیقاً در پیچیدگی‌های ایمنی پرواز، خلبانی هواپیما و مقررات هوانوردی در طی دو ماه تحقیق کردند.

دادستان ها در دادگاه در نهایت به این نتیجه رسیدند که خلبانان نتوانسته اند بر استرس و تعجب خود پس از عملکرد نادرست حسگرها غلبه کنند و آنها استدلال کردند که هیچ مدرکی دال بر سهل انگاری جنایی از سوی شرکت ها وجود ندارد.